Philip Roth

    

    Philip Roth, o escritor americano representativo da "Gran novela americana" faleceu a semana pasada aos 85 anos.

     Nacido en 1933, en Newark, New Jersey, escribiu máis de trinta novelas ademais de ensaios e memorias. 

     Recibiu numerosos premios, como o Príncipe de Asturias das Letras e o Man Booker international. O Nobel, non... Nestes tempos de denuncias e de corruptelas, non resulta sorprendente que os bos escritores non leven o máximo premio das letras.  

     Curiosamente, o Premio Nobel de Literatura non será entregado este 2018..., en 2019 haberá dous... Detrás desta decisión insólita están acusacións de corrupción e de abusos sexuais en torno a un académico sueco (expulsado fulminantemente cando trascendiu a información)

     Mais Philip Roth era un escritor total, que recibiu a influencia de Franz Kafka e de Dostoievski, e que sempre falou de que escribir era, para el, un acto moi doloroso.

     El lamento de Portnoy foi o seu primeiro éxito, en 1969, unha exploración tormentosa e radical da sexualidade masculina no protagonista, xudeu, coma o autor.

     Sete novelas de Roth, (non confundir con Joseph Roth, outro dos grandes), teñen como protagonista a Nathan Zuckerman, un escritor que é o alter ego do autor. Pastoral americana, Me casé con un comunista, La mancha humana, son novelas duras sobre a identidade, a hipocresía da sociedade americana, o lugar dos xudeus de clase media, ou media alta,  nos Estados Unidos.

      A sorpresa chegou con Némesis, de 2010, Philip Roth anunciou a súa despedida e non voltou a escribir ficción narrativa. Unha novela onde a aparición dunha epidemia de polio será o detonante para analizar as reaccións dos protagonistas e para facer unha crítica mordaz da sociedade xusto no 1944, cando os fascismos europeos estaban chegando a América.

     

Día das Letras

 

Procedencia da imaxe: Europa press

      Este ano, o Día das Letras ten unha protagonista inusual, ou alomenos, diferente: María Victoria Moreno foi unha escritora nacida en Extremadura  (aínda que viviu e estudou en Segovia), que chegou a Galicia para traballar nun instituto de Pontevedra. Ficou na nosa terra e convertiuse ao galego. De seguido comezou a escribir relatos dirixidos aos máis novos, aínda que tamén cultivou a poesía, o teatro e, especialmente, xa na etapa de madurez, a novela.

     Entre as súas obras adicadas á literatura infantil e xuvenil está Leonardo e os fontaneiros, publicada en 1986. Nesta novela, Antón e o seu can, Leonardo, viven distintas situacións cómicas no día a día. O protagonista é un rapaz de 12 anos, quen tamén conta as súas vivencias e "fala" co seu inseparable can.

    No principio da novela xa avisa de que podemos ler en orde ou salteando, de xeito que nos  di: "Non pensas que é mellor ler seguido? Con todo... pax. 21".

     Ou, ao rematar o segundo capítulo, atopamos un atallo:

        "Eu, onda ti, lía todo seguido. Pero se pasas á páx. 41, saberás por que me sinto ben na escola"

     De tanto traballar cos alumnos, coñecía moi ben como sodes por detro. Aí tedes unha cita:
     
         "Antes non era así e a vida parecía outra. Pero é chegar ós catorce anos e revirarse todo. A             xente deixa de entender, os pais incomódanse por cousas sen importancia, os profesores sácanche       as  ganas de estudiar... E ti vas aturando, e vaste poñendo espiñento..."

     A súa obra máis coñecida, que foi lectura obrigatoria en tantos institutos galegos..., é Anagnórise, subtitulada "Novela de amor".
     O protagonista é Nicolau, un rapaz que marcha da casa despois dun desengano amoroso, vai cara a Madrid e o recolle cando está "facendo dedo" unha muller que viaxa soa. El, ao principio, está distante: é dos que pensan que "as tías non molan", "as tías non saben conducir"..., o típico... Mais na viaxe descubre unha alma xemelga nesa señora que escoita a David Bowie e viaxa ata Granada.

     

Cervantes e as mulleres

     

    O 2 de maio fumos ver e escoitar a Soledad Felloza na representación de "Las hidalgas de El Quijote", na previa do exame de Literatura de 1º de Bacharelato, estivo ben traído todo o que os fixo lembrar o que estades estudando.

     Nestes tempos tan extraños e difíciles para as persoas de ben, o discurso de Soledad, parafraseando a Cervantes, é unha lección de "hidalguía", de respecto polas mulleres e de reivindicación da libertade.

     Na súa famosísima novela, Cervantes sempre deixa un lugar destacado para as mulleres, as hidalgas, as pastoras, as benamadas polos cabaleiros andantes... 

     Resulta tan moderno ler as intervencións de Marcela, a pastora por quen morre Grisóstomo, declarando que non quere casarse cun home porque non quere deixar de ser libre e de percorrer soa os lugares que lle son amados. (Sempre as mulleres teñen que xustificar que queren estar ao seu, sen cumprir coas normas adquiridas inconscientemente dende hai séculos)

     

               "Hízome el cielo, según vosotros decís, hermosa, y de tal manera que, sin ser poderosos a           otra cosa, a que me améis os mueve mi hermosura, y por el amor que me mostráis, decís, y aún         queréis, que esté yo obligada a amaros. [...] " (cap. XIII, El Quijote I, 1605)

     Noutro momento da súa arenga aos homes que a culpan da morte do seu namorado afirma:

               "El verdadero amor no se divide y ha de ser voluntario y no forzoso."

     Para rematar cunha reivindicación inaudita neses tempos (principio do século XVII)

              "Yo nací libre y para poder vivir libre escogí la soledad de estos campos."

     O mesmo Don Quijote, sempre atento á causa da libertade,  intervén para defender á pastora, ninguén poderá achegarse a ela ou perecerán ante a súa lanza: 

               "Ninguna persona de cualquier estado y condición que sea, se atreva a seguir a la hermosa       Marcela, so pena de caer en la furiosa indignación mía. Ella ha mostrado con claras y suficientes      razones la poca o ninguna culpa que ha tenido en la muerte de Grisóstomo, y cuán ajena vive de        condescender con los deseos de ninguno de sus amantes, a cuya causa es justo que en lugar de ser     seguida y perseguida, sea honrada y estimada de todos los buenos del mundo."

     Cervantes, de vida "azarosa", soubo moi ben dos problemas das mulleres xa que conviviu coas irmás e as sobriñas, cando estaba en Valladolid, con bastantes problemas económicos. A súa casa, de non moi boa reputación, era coñecida como a casa das "Cervantas". 

     Miguelanxo Prado deixou uns dibuxos maxistrais na súa obra Miguel en Cervantes y El retablo de las maravillas, (editado por Astiberri en 2015, podedes atopalo na nosa biblioteca), onde repasa a biografía do autor e da súa estrana familia:

               

debuxo de Miguelanxo Prado na edición comentada

portada do libro de Astiberri